Andrej Bobák (ur. 12.10.1949 r. w Prešovie, Słowacja) – fizyk, profesor zwyczajny w Katedrze Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki, Wydziału Nauk Przyrodniczych, Uniwersytetu im. P. J. Šafarika w Koszycach.
Profesor Andrej Bobák studiował fizykę na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu w Koszycach w latach 1967-1972. W 1973 r. ukończył studia drugiego stopnia zakończone tytułem doktora nauk przyrodniczych (RNDr.) i podjął pracę naukową w Katedrze Fizyki Teoretycznej i Geofizyki na Uniwersytecie w Koszycach. W 1982 r. otrzymał stopień naukowy kandydata nauk (CSc.) i stanowisko adiunkta. W 1986 r. ukończył habilitację i uzyskał tytuł docenta w zakresie fizyki teoretycznej. Stopień naukowy DrSc. (doktor vied) uzyskał na Uniwersytecie Komenského w Bratysławie w 2000 r. Od 2001 r. jest profesorem tytularnym fizyki na Uniwersytecie w Koszycach.
W trakcie kariery zawodowej na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu w Koszycach prof. A. Bobák pełnił szereg akademickich funkcji. W latach 1985–2002 był kierownikiem Katedry Fizyki Teoretycznej i Geofizyki. W latach 2003–2007 sprawował funkcję prodziekana do spraw studiów doktoranckich. Następnie, w latach 2007-2011 był prodziekanem do spraw naukowych i współpracy zagranicznej. W latach 2012-2015 ponownie pełnił funkcję kierownika Katedry (obecnie Katedra Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki). Od 2011 r. do chwili obecnej obejmuje stanowisko wicedyrektora do spraw dydaktycznych w Instytucie Fizyki na swoim Wydziale.
W latach 2008–2016 prof. Andrej Bobák pełnił również funkcję przewodniczącego rządowej instytucji grantowej VEGA (Scientific Grant Agency of the Ministry of Education, Science, Research and Sport of the Slovak Republic and the Slovak Academy of Sciences) w Bratysławie.
Profesor Andrej Bobák jest cenionym wykładowcą akademickim i autorem trzech skryptów wydanych na Uniwersytecie w Koszycach. Prowadzi wykłady z mechaniki teoretycznej, teorii pola elektromagnetycznego, teorii względności, przejść fazowych i zjawisk krytycznych. Był promotorem kilku prac doktorskich, w tym jednej zagranicznej. Wykonawcy tych prac odnosili dalsze sukcesy na drodze akademickiej kariery, do osiągnięcia tytułu profesora włącznie.
Działalność naukowa prof. Andreja Bobáka koncentruje się w obszarze teoretycznych badań własności układów magnetycznych. Zakres zainteresowań obejmuje zwłaszcza magnetyki o nieuporządkowanej strukturze, rozcieńczone stopy magnetyczne, układy amorficzne, magnetyki o spinach mieszanych, magnetyki molekularne oraz tzw. układy spinowo-sfrustrowane. W trakcie swoich badań rozwinął teoretyczną metodę efektywnego pola dla modelu Isinga, która stała się podstawą dla fenomenologicznej teorii grupy renormalizacji oraz została rozszerzona na kwantowy model Heisenberga. Otrzymał szereg znaczących wyników dotyczących termodynamiki badanych układów, a zwłaszcza diagramów fazowych i przejść krytycznych. Można śmiało powiedzieć, że prof. A. Bobák jest jednym z głównych twórców szkoły teorii magnetyzmu w Koszycach. Cieszy się też zasłużonym uznaniem międzynarodowej społeczności fizyków zajmujących się teorią magnetyzmu układów spinowo-zlokalizowanych. Teoretyczne metody opisu własności magnetycznych rozwijane przez prof. A. Bobáka stały się inspiracją dla wielu ośrodków naukowych na świecie, m.in. w Japonii, Brazylii, Anglii, Maroko, Niemczech, w tym także dla grupy łódzkiej. Prace prof. A. Bobáka, w sumie ponad 100 publikacji, były cytowane ponad 900 razy, indeks Hirscha wynosi 18. Jest recenzentem kilku wiodących czasopism międzynarodowych z dziedziny fizyki ciała stałego, fizyki statystycznej i magnetyzmu. Był uczestnikiem i współorganizatorem wielu konferencji, kierował 11 grantami.
Współpraca pomiędzy Zakładem Fizyki Ciała Stałego UŁ a Katedrą Fizyki Teoretycznej i Geofizyki UPJŠ datuje się od początku lat 80. Wówczas, w ramach umowy o współpracy wzajemnej pomiędzy uniwersytetami pierwszy kontakt nawiązali kierownicy tych jednostek (późniejsi Rektorzy): prof. Leszek Wojtczak (ZFCS) i prof. Slavko Chalupka (KFTiG). Doktor Andrej Bobák, jako młody wówczas pracownik, od początku włączył się w tę współpracę i nieprzerwanie kontynuuje ją po dzień dzisiejszy.
Pierwsza wspólna praca dr. A. Bobáka z pracownikami ZFCS (T. Balcerzak, A. Bobák, J. Mielnicki, V. H. Truong, A New Approach for the Diluted Ising Ferromagnet Description, phys. stat. sol. (b) 130, 183-190 (1985)), została opublikowana w 1985 r. i doczekała się 37 cytowań. Od tego czasu zostało wydanych 20 wspólnych prac we współautorstwie z prof. A. Bobákiem, przy czym najbardziej znana z nich (A. Bobák, F. O. Abubrig, T. Balcerzak, Multicritical Points in the Mixed Ferro-ferrimagnetic Ternary Alloy with a Single-ion Anisotropy, Phys. Rev. B 68 (2003) 224405-1–224405-9) była cytowana 43 razy. Prace te były publikowane w renomowanych czasopismach międzynarodowych, takich jak: „Physical Review B i E”, „Journal of Magnetism and Magnetic Materials”, „Physica A”, „Physica Status Solidi B”, „Czechoslovak Journal of Physics”, „Acta Physica Polonica A”, „Physics Letters A”. Ponadto wydano 11 komunikatów konferencyjnych oraz wygłoszono 4 referaty współautorskie na konferencjach międzynarodowych.
Tematem wspólnych publikacji były teoretyczne badania magnetyków, ze szczególnym uwzględnieniem strukturalnego nieporządku i jego wpływu na przejścia fazowe. Wspólne badania pozwoliły rozwinąć teorię termodynamiczną materiałów magnetycznych. Badano magnetyki rozcieńczone, zarówno układy masywne, jak i niskowymiarowe, układy amorficzne, modele spinów mieszanych, magnetyki molekularne oraz planarne z geometrycznymi frustracjami. Profesor A. Bobák zainspirował ośrodek łódzki metodą efektywnego pola (EFT) Honmury i Kaneyoshiego, która okazała się niezwykle użyteczna dla teorii magnetyzmu. Metoda ta, we wspólnych pracach została rozwinięta na w/w układy magnetyczne.
W ramach umowy o współpracy, w ciągu ponad 30 lat, miały miejsce regularne wzajemne wizyty naukowe. Profesor A. Bobák, jako kierownik Katedry, zachęcał młodszych współpracowników do przyjazdów do Łodzi i często ich ze sobą zabierał. Z pracownikami tymi, a zwłaszcza z prof. Michałem Jaščurem, byłym doktorantem prof. A. Bobáka a obecnie kierownikiem KFTiG, powstało również wiele wspólnych publikacji. Ze strony ośrodka łódzkiego do Koszyc wyjechało na staże wielu pracowników i doktorantów. Należy też wymienić aktywne uczestnictwo naszych pracowników w międzynarodowej konferencji CSMAG, organizowanej w Koszycach co 3 lata. Profesor A. Bobák stale nadzoruje merytorycznie toczącą się współpracę i dba o jej dalszy rozwój. Trzeba też podkreślić, że pobyty pracowników KFCS w Koszycach zawsze były doskonale przygotowane pod względem organizacyjnym oraz stworzenia warunków do pracy naukowej. Profesor A. Bobák aktywnie starał się o środki finansowe na podtrzymanie tej współpracy, uwzględniając tematykę badawczą w kierowanych przez siebie grantach.
Wśród korzyści dla KFCS, wynikających ze współpracy, należy także wymienić możliwość korzystania z klastera obliczeniowego, będącego w posiadaniu KFTiG w Koszycach. Dzięki temu możliwe było przeprowadzenie czasochłonnych obliczeń do wielu publikacji, w tym np. do pracy doktorskiej, a następnie habilitacyjnej prof. Karola Szałowskiego. Trzeba stwierdzić, że w ramach współpracy nastąpił rozwój młodszej kadry naukowej w obu współpracujących ze sobą Katedrach, gdyż wspólne publikacje były często związane z tematyką prac doktorskich i habilitacyjnych. Wzajemne wizyty służyły wymianie doświadczeń, umacnianiu współpracy i przyjacielskich kontaktów. Wspólne seminaria podczas tych wizyt były inspiracją dla kontynuacji prac i wyznaczały kierunki dalszych działań. Wielka w tym zasługa prof. Andreja Bobáka, wypróbowanego przyjaciela Uniwersytetu Łódzkiego.
Opracowanie: Prof. dr hab. Tadeusz Balcerzak