Katedra Badań Kulturowych

Opis zadań

Działalność badawcza zespołu Katedry Badań Kulturowych wpisuje się w dwie dyscypliny naukowe – nauki o sztuce oraz nauki o kulturze i religii.

Działania naukowe zespołu koncentrują się wokół następujących obszarów badawczych:

1. Nowoczesna i współczesna kultura artystyczna. Przedmiotem analiz są przede wszystkim:

sposoby organizacji pola produkcji, dystrybucji i recepcji sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem materialno-instytucjonalnych uwarunkowań praktyk artystycznych w celu rozwinięcia idei „kulturowej historii sztuki”;
analiza idei i praktyk artystycznych jako elementu programów modernizacyjnych, szczególnie w krajach peryferyjnych;
kwestia „skuteczności” i „sprawczości” sztuki – współczesne praktyki sztuki zaangażowanej społecznie i politycznie, sztuki partycypacyjnej, community arts oraz artystycznego aktywizmu;
rekonstrukcje translokalnych oraz transnarodowych sieci kontaktów i wymiany, trajektorii podróży i migracji twórców;
praktyki polskiej neoawangardy artystycznej w uwarunkowaniach PRL-u lat 70. i 80. XX wieku;
samoorganizacja artystyczna w realiach transformacji ustrojowej i modernizacji po 1989 roku;
dyskursy krytyki artystycznej po 1945 roku w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej;
analizy porównawcze kultury artystycznej krajów Europy Środkowo-Wschodniej i wpisywanie jej w kontekst globalnej historii sztuki.

2. Przemysły produkcji kulturalnej. Refleksja krytyczna dotyczy:

przemysłów kreatywnych, zajmujących się wytwarzaniem produktów i usług symbolicznych, których głównymi komponentami są „teksty” rozumiane jako różnego rodzaju artefakty (w tym, na przykład, filmy, książki, gry, czy programy telewizyjne);
teorii kultury i teorii produkcji kulturalnej;
miejsca produkcji kulturalnej w gospodarce i społeczeństwie;
utowarowienia kultury i poddania jej logice marketingowej;
historii przemysłów produkcji kulturalnej i jej współczesnej specyfiki;
polityki kulturalnej oraz dyskursu kreatywności;
gospodarki kreatywnej, określanej również mianem gospodarki kognitywnej czy też gospodarki opartej na wiedzy.

3. Pamięć kulturowa oraz procesy jej kultywacji i instytucjonalizacji. Wśród najważniejszych aspektów tych dociekań wymienić należy:

„trudne dziedzictwo”, odnoszące się do traum zbiorowych, rozpatrywane zarówno z perspektywy ofiar, jak i sprawców;
kondycję społeczeństw post-konfliktowych i post-traumatycznych;
obecność wydarzeń z przeszłości w szeroko rozumianej kreacji artystycznej i produkcji kulturowej;
związki między pamięcią historyczną a polityką wewnętrzną i międzynarodową oraz wykorzystanie polityki pamięci w dyskursach (etno)nacjonalistycznych i religijnych;
miejskie krajobrazy mnemoniczne oraz relacje między polityką pamięci a procesami rozwoju tkanki miasta;
związki pomiędzy dyskursami pamięciowymi a przemysłem kulturalnym (np. pamięć w tekstach kultury, „czarna turystyka”);
badania nad tzw. pamięcią sprawców.

Zespół Katedry Badań Kulturowych korzysta z całej gamy podejść filozoficznych i narzędzi metodologicznych wypracowanych w ramach szeroko definiowanych studiów kulturowych, począwszy od materializmu kulturowego, poprzez metody etnograficzne, badania archiwalne, badania odbioru, analizę dyskursu, genealogię, aż po nowomaterialistyczną krytykę afirmatywną, dyfrakcyjną i kartograficzną. W najbliższym czasie zespół planuje także realizować wspólne przedsięwzięcia badawcze, takie jak badania nad polityką instytucjonalną i kontaktami międzynarodowymi rozwijanymi przez Ryszarda Stanisławskiego jako dyrektora Muzeum Sztuki w Łodzi oraz rozwinięcie krytycznej analizy koncepcji i praktyk polskich badań nad kulturą prowadzonych w latach 1945-1989.

Istotnym dopełnieniem działań badawczych zespołu będzie realizacja zadań dydaktycznych w ramach studiów pierwszego stopnia na kierunku Kulturoznawstwo oraz studiów drugiego stopnia na kierunku Kultura i sztuka współczesna oferowanych przez Instytut Kultury Współczesnej.